ESTADO DEL CONOCIMIENTO SOBRE LOS JUEGOS DE ESCAPE ROOM PARA EL PROCESO DE ENSEÑANZA Y APRENDIZAJE

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.22407/2176-1477/2024.v15.2380

Palabras clave:

Actividad lúdica, Salas de escape, Solución de problemas

Resumen

Los juegos de Escape Room contienen la premisa básica de escapar de una habitación cerrada resolviendo acertijos y encontrando pistas. Además de su popularidad como actividad recreativa, también han sido exploradas como herramienta educativa en diversas áreas del conocimiento, obteniendo resultados positivos. Ante esto, el objetivo de este artículo es presentar un estado del conocimiento sobre los juegos de Escape Room para el proceso de enseñanza y aprendizaje de diferentes materias. La investigación se sistematizó a través del análisis de contenido, presentando resultados de las investigaciones, identificación de autores, artículos en revistas científicas, además de actividades, temáticas y objetivos, descripción de actividades realizadas, período de tiempo y público objetivo, para resaltar la visión de los autores. sobre sus métodos y resultados obtenidos, con el objetivo de señalar posibles lagunas y perspectivas futuras de investigación. Se concluye que dichos juegos se destacaron por su énfasis en la resolución de problemas en ambientes desafiantes, además del trabajo en equipo, lo que permitió superar los obstáculos encontrados en el salón, por lo que comprender este enfoque puede contribuir a las actividades de enseñanza y aprendizaje.

Biografía del autor/a

Marciele Borges da Silva, Instituto Federal Educação, Ciência e Tecnologia de Mato Grosso (IFMT)

Possui Graduação em Licenciatura em Física pelo Instituto Federal de Educação, Ciência e Tecnologia de Mato Grosso - IFMT Campus Confresa (2022). Especialista em Matemática e Física pela Faculdade Venda Nova do Imigrante - Faveni (2023). Capacitação em Gestão Escolar (2023). Mestranda em Ensino - Linha de Pesquisa: Ensino de Matemática, Ciências Naturais e Suas Tecnologias, PPGEN -Programa de Pós-graduação em Ensino no Instituto Federal de Educação, Ciência e Tecnologia de Mato Grosso - IFMT Campus Cuiabá- Octayde Jorge da Silva, orientada pelo Dr. Geison Jader Mello. Bolsista da CAPES no programa de Pós Graduação - Mestrado em Ensino (PPGEn/IFMT). Está no 5º Semestre da Faculdade de Licenciatura em Letras com Habilitação em Língua espanhola - UNEMAT. Atuou no Programa Institucional de Bolsas de Iniciação à Docência (PIBID) (2018-2019). Atuou no Programa Residência Pedagógica do IFMT/CAPES, como residente no núcleo do curso de Licenciatura em Física do Campus Confresa do IFMT(2020-2022). Desenvolve pesquisas principalmente nas temáticas: Ensino de Física; Metodologias ativa de aprendizagem; Ensino e Aprendizagem; Salas de Fuga Educativas (Educational Escape Rooms); Abordagem STEAM. Participa do grupo de pesquisa STEAM (IFMT)

Geison Jader Mello, Instituto Federal de Educação, Ciência e Tecnologia de Mato Grosso (IFMT)

Tiene Licenciatura en Ciencias Naturales y Matemáticas - Calificación en Física (2008), Maestría (2010) y Doctorado (2013) ambos del Programa de Postgrado en Física Ambiental (PGFA), de la Universidad Federal de Mato Grosso (UFMT), en el área de Análisis de Concentración y Modelización de la Interacción Biosfera - Atmósfera. Actualmente es profesor de Física en el Campus "Octayde" de Cuiabá del Instituto Federal de Mato Grosso (CBA IFMT). Opera en los niveles de Bachillerato Integrado, Técnico Posterior, Educación Superior y Posgrado. Profesor Permanente del Programa de Posgrado en Docencia - Maestría Académica (PPGEn IFMT) y Coordinador del Programa de Posgrado en Educación Profesional y Tecnológica - Maestría Profesional (ProfEPT IFMT), desarrolla investigaciones sobre los temas de Enseñanza de Ciencias y Matemáticas, Metodologías Activas, Enfoque STEAM (Ciencia, Tecnología, Ingeniería, Artes y Matemáticas) y Educación Profesional y Tecnológica.

Citas

ANDRADE, M. M. D. Introdução à metodologia do trabalho científico: elaboração de trabalhos na graduação. São Paulo, SP: Atlas, 2010.

AVARGIL, S.; SHWARTZ, G.; ZEMEL, Y. Educational Escape Room: Break Dalton’s Code and Escape!. Journal of Chemical Education, v. 98, n. 7, p. 2313-2322, 2021. DOI: https://doi.org/10.1021/acs.jchemed.1c00110.

BAKKUM, M. J.; RICHIR, M. C.; SULTAN, R.; COURT, J. R. D.; LAMBOOIJ, A. C.; AGTMAEL, M. A. V.; TICHELAAR, J.. Can students create their own educational escape room? Lessons learned from the opioid crisis escape room. Medical Science Educator, v. 31, n. 6, p. 1739-1745, 2021. DOI: https://doi.org/10.1007/s40670-021-01425-5.

BARDIN, L. Análise de conteúdo. São Paulo: Edições 70. 2016.

BENASSI, A. Escape room a scuola: ambienti fisici e virtuali per l’apprendimento. Italian Journal of Educational Technology, v. 27, n. 2, p. 174-185, 2019. DOI: https://doi.org/10.17471/2499-4324/1056.

BILBAO-QUINTANA, N.; SERNA, A. L.; ANDONEGUI, A. R.; GARITANO, E. T. Developing visible thinking and motivation through the curricular design of an escape room in higher education. Revista Electrónica Educare, v. 25, n. 3, p. 493-512, 2021. DOI: https://doi.org/10.15359/ree.25-3.27.

BOROBIO, E. M.; KATILEVA, E. N. L’escape room com a eina educativa per treballar la literatura a secundària: una proposta pràctica de Romeu i Julieta. REIRE Revista d'Innovació i Recerca en Educació, v. 13, n. 2, p. 1-18, 2020. DOI: https://doi.org/10.1344/reire2020.13.228965

BORREGO, C.; FERNÁNDEZ, C.; BLAES, I.; ROBLES, S. Room escape at class: Escape games activities to facilitate the motivation and learning in computer science. JOTSE, v. 7, n. 2, p. 162-171, 2017. DOI: https://doi.org/10.3926/jotse.247.

BOUZA, M. O. A. O escape game como ferramenta para identificação de comportamentos de liderança. 2020. (Dissertação) – Centro Universitário de Brasília, Brasília, 2020.

CARDANO, M. Manual da pesquisa qualitativa: a contribuição da teoria da argumentação. Petrópolis, RJ: Vozes, 2017.

CAROLEI, P.; BRUNO, G. S.; EVANGELISTA, H. Framework para construção de escapes pedagógicos. In: International Conference on Problem Based Learning-PBL. 2018.

CARVALHO, G. Site: Plano Crítico. 2019. Disponível em: https://www.planocritico.com/critica-escape-room-2019/. Acesso em: 23 ago. 2023.

CHARLO, J. C. P. Educational Escape Rooms as a Tool for Horizontal Mathematization: Learning Process Evidence. Education Sciences, v. 10, n. 9, p. 213, 2020. https://doi.org/10.3390/educsci10090213.

CLARE, A. Escape the Game: How to Make Puzzles and Escape Rooms. Editora: Createspace Independent Publishing Platform, 2016.

CLEOPHAS, M. G.; CAVALCANTI, E. L. D. Escape Room no Ensino de Química. Quím. Nova Esc. v. 42, n. 1, p. 45-55, 2020. DOI: http://dx.doi.org/10.21577/0104-8899.20160188.

COLE, J. D.; RUBLE, M. J. Designing and evaluating game-based learning for continuing pharmacy education using an “escape room” activity. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, v. 13, n. 10, p. 1293-1299, 2021. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cptl.2021.07.007.

CORKILL, E. Real Escape Game brings its creator's wonderment to life. The Japan times. 2009. Disponível em: https://www.japantimes.co.jp/life/2009/12/20/general/real-escape-game-brings-its-creators-wonderment-to-life/. Acesso em: 12 out. 2023.

CRUZ, M. R. D. F. d. ‘Escapando de la clase tradicional’: the escape rooms methodology within the spanish as foreign language classroom. Revista Lusófona de Educação, v. 46, p. 117-137, 2019. DOI: https://doi.org/10.24140/issn.1645-7250.rle46.08.

DAVID, H. M. S. L.; CAUFIELD, C. Mudando o foco: um estudo exploratório sobre uso de drogas e violência no trabalho entre mulheres das classes populares da cidade do Rio de Janeiro, Brasil. Revista Latino-Americana de Enfermagem, v. 13, p. 1148-1154, 2005. DOI: https://doi.org/10.1590/S0104-11692005000800008.

DE LA FLOR, D.; CALLES, J. A.; ESPADA, J. J.; RODRÍGUEZ, R. Application of escape lab-room to heat transfer evaluation for Chemical Engineers. Education for chemical engineers, v. 33, p. 9-16, 2020. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ece.2020.06.002.

DIETRICH, N. Escape classroom: The leblanc process—An educational “escape game”. Journal of chemical education, v. 95, n. 6, p. 996-999, 2018. DOI: https://doi.org/10.1016/j.edurev.2020.100364.

DUMNOENCHANVANIT, C. Escape Room Hengelo: Balancing Educational Content and Partipant Enjoyment Within Escape Rooms. Trabalho de Conclusão de Curso. University of Twente. 2019.

EUKEL, H.N.; FRENZEL, J. E.; CERNUSCA, D. Educational gaming for pharmacy students–design and evaluation of a diabetes-themed escape room. American journal of pharmaceutical education, v. 81, n. 7, 2017. DOI: https://doi.org/10.5688/ajpe8176265.

FLICK, U. Desenho da pesquisa qualitativa. Porto Alegre: Artmed, 2009.

GARCÍA-TUDELA, P. A.; FERNÁNDEZ, I. M. S.; -VERA, M. d. m. S. Análisis de una Escape Room Educativa en Clase de Matemáticas de Educación Primaria. Journal of Research in Mathematics Education, v. 9, n. 3, p. 273-297, 2020. DOI: https://doi.org/10.17583/redimat.2020.4437.

GARCÍA-TUDELA, P. A.; VERA, María d. M. S.; FERNÁNDEZ, Isabel María Solano. Mejoras y necesidades de una escape room educativa en la formación inicial de docentes. Espiral. Cuadernos del profesorado, v. 13, n. 27, p. 109-120, 2020. DOI: http://dx.doi.org/10.25115/ecp.v13i27.3024.

GÓMEZ-URQUIZA, J. L.; GÓMEZ-SALGADO, J.; GARCIA, L. A.; RODRÍGUEZ, M. C.; JIMÉNEZ, E. G.; FUENTE, G. A. C. The impact on nursing students' opinions and motivation of using a “Nursing Escape Room” as a teaching game: A descriptive study. Nurse education today, v. 72, p. 73-76, 2019. DOI: https://doi.org/10.1016/j.nedt.2018.10.018.

GIL, A. C. Como elaborar projetos de pesquisa. 4. ed. São Paulo: Atlas, 2007.

GIL, A. C. Como fazer pesquisa qualitativa. Barueri-SP: Atlas, 2021.

KOHLS-SANTOS, P.; MOROSINI, M. C. O revisitar da metodologia do Estado do Conhecimento para além de uma Revisão Bibliográfica. Revista Panorâmica online, v. 33, 2021. Disponível em: https://periodicoscientificos.ufmt.br/revistapanoramica/index.php/revistapanoramica/article/view/1318. Acesso em: 23 ago. 2023.

JÄRVELÄINEN, J.; PAAVILAINEN-MÄNTYMÄKI, E. Escape room as game-based learning process: causation-effectuation perspective. Proceedings of the 52nd Hawaii International Conference on System Sciences. 2019.

LAPAGLIA, J. A. Escape the evil professor! Escape room review activity. Teaching of Psychology, v. 47, n. 2, p. 141-146, 2020. DOI: https://doi.org/10.1177/0098628320901383.

LIMA, G. d. S.; RAMALHO, E. d. S.; FERNANDES, J. V. S.; JUNIOR, E. C. Escape Room: uma proposta de jogo pedagógica no escopo da educação técnica de nível médio. ForScience, v. 8, n. 2, p. e00851, 2020. DOI: https://doi.org/10.29069/forscience.2020v8n2.e851.

LYMAN, P. E. The Do-It-Yourself Escape Room Book: A Practical Guide to Writing Your Own Clues, Designing Puzzles, and Creating Your Own Challenges. Skyhorse Publishing. 2021.

LÓPEZ, P. J. C.; GUILLAMÓN, A. R.; CANTÓ, E. G. Propuesta De Escape Room II" Coronavirus Covid-19” En Escolares De Educación Primaria: Escape Room Covid-19. Etic@ net: Revista científica electrónica de Educación y Comunicación en la Sociedad del Conocimiento, v. 21, n. 2, p. 250-266, 2021. DOI: https://doi.org/10.30827/eticanet.v21i2.20830.

MEDEIROS, L. R.; TAVARES, L. R. Percepções sobre o uso da gamificação no ensino de genética a partir da aplicação do jogo Escape Room. In: BEZERRA, A. P.; MORAIS, D. K. P. C.; SOUZA, F. V. de (orgs.) Educação no cenário da contemporaneidade: limites e possibilidades. Editora e-Publicar. 2021.

MOROSINI, M. C.; FERNANDES, C. M. B. Estado do Conhecimento: conceitos, finalidades e interlocuções. Educação por escrito, v. 5, n. 2, p. 154-164, 2014. DOI: https://doi.org/10.15448/2179-8435.2014.2.18875.

NICHOLSON, S. Peeking Behind the Locked Door: A Survey of Escape Room Facilities. White Paper. 2015. Disponível em: http://scottnicholson.com/pubs/erfacwhite.pdf. Acesso em: 23 ago. 2023.

NORONHA, D. X.; SILVA, G.; SOARES, V. C. EscapeLab: um jogo de fuga para o ensino de Química. Research, Society and Development, v. 9, n. 11, p. e98691110511, 2020. DOI: https://doi.org/10.33448/rsd-v9i11.10511.

PASSOS, M. L. S.; ANDRADE, M. B.; ALMEIDA, E. O. F. d. O Desafio das Metodologias Ativas: construção de um jogo de Escape Room. Informática na educação: teoria & prática, v. 24, n. 3, 2021. DOI:https://doi.org/10.22456/1982-1654.109380.

PÉREZ, B. O.; PRAT, J. S.; VALDÉS, D. L. Los límites de la ludificación en la enseñanza de la arquitectura. La técnica del Escape Room. ZARCH, [S. l.], n. 12, p. 122–133, 2019. DOI: https://doi.org/10.26754/ojs_zarch/zarch.2019123549.

PEREIRA, L. T.; SILVA, F. H. C.; PALOMINO, P. T.; TOLEDO, C. F. M.; ISOTANI, S. A abordagem construtivista no desenvolvimento de um serious game do gênero escape room. Proceedings of SBGames. Porto Alegre: SBC, v. 2018, p. 1011-1018, 2018. Disponível em: https://www.sbgames.org/sbgames2018/files/papers/EducacaoFull/186874 .pdf. Acesso em: 23 ago. 2023.

PRIETO, F. Y.; JEONG, J. S.; GÓMEZ, D. G. Virtual escape room and STEM content: Effects on the affective domain on teacher trainess. JOTSE, v. 11, n. 2, p. 331-342, 2021. DOI: https://doi.org/10.3926/jotse.1163.

PSCHEIDT, C. F. D. M.; CLEOPHAS, M. d. G. Escape Room Pedagógico como uma estratégia de aprendizagem para o desenvolvimento das competências educacionais e desencadeamento do flow. Revista Eletrônica Ludus Scientiae, v. 5, p. 259-282 , 2021. DOI: https://doi.org/10.30691/relus.v5i1-2.3187.

REZENDE, F. A. D. M.; MARTINS, L. P.; OLIVEIRA, M. F. O Suspeito-Escape Room Para Discutir Questões Sociais E Avaliar A Aprendizagem De Estudantes Da Educação Básica. Revista Eletrônica Ludus Scientiae, v. 4, n. 2, 2020. DOI: https://doi.org/10.30691/relus.v4i2.2336.

ROSILLO, N.; MONTES, N. Escape room dual mode approach to teach maths during the covid-19 era. Mathematics, v. 9, n. 20, p. 2602, 2021. DOI: https://doi.org/10.3390/math9202602.

ROSELLÓ, V. C.; RODRÍGUEZ, M. I. L. Gamificación en el aula universitaria: una experiencia de “escape room inversa”. REDU. Revista de docencia universitaria, v. 19, n. 1, p. 45-74, 2021. https://doi.org/10.4995/redu.2021.15666.

SANCHES, B. D. S. The Ludic and The Escape Room-Paths For Learning. Unisanta Humanitas, v. 8, n. 1, p. 57-66, 2020. Disponível em: https://periodicos.unisanta.br/index.php/hum/article/view/2446. Acesso em: 23 ago. 2023.

SANTOS, R. C. D. S.; MARQUES, M. M. A utilização de atividades gamificadas e da Ciência Forense como metodologias ativas para o Ensino de Química durante o Ensino Remoto. Revista Insignare Scientia-RIS, v. 5, n. 2, p. 397-412, 2022. DOI: https://doi.org/10.36661/2595-4520.2022v5n2.13009.

VERGNE, M. J.; SMITH, J. D.; BOWEN, R. S. Escape the (remote) classroom: An online escape room for remote learning. Journal of chemical education, v. 97, n. 9, p. 2845-2848, 2020. DOI: https://doi.org/10.1021/acs.jchemed.0c00449.

WYNN, L. An escape room simulation focused on renal-impairment for prelicensure nursing students. Teaching and Learning in Nursing, v. 16, n. 1, p. 95-99, 2021. DOI: https://doi.org/10.1016/j.teln.2020.09.006.

Publicado

2024-02-26

Cómo citar

Silva, M. B. da, & Mello, G. J. (2024). ESTADO DEL CONOCIMIENTO SOBRE LOS JUEGOS DE ESCAPE ROOM PARA EL PROCESO DE ENSEÑANZA Y APRENDIZAJE. Revista Ciências & Ideias ISSN: 2176-1477, 15(1), e24152380. https://doi.org/10.22407/2176-1477/2024.v15.2380

Número

Sección

Artigos de Revisão